Przegrzewanie się komputerów i konsol – co warto wiedzieć przed latem?

Już za około dwa miesiące wakacje, podczas których dzieciaki będą nadrabiały postępy w ulubionych grach. Niestety lato to również wysokie temperatury, a tego podzespoły komputerowe bardzo nie lubią. Dlatego warto zawczasu zadbać o odpowiednie chłodzenie swojego sprzętu.

Dlaczego temperatura ma znaczenie?

Podczas intensywnej pracy komputera – jak to zwykle bywa w grach – procesory, karty graficzne czy dyski narażone są na wysokie temperatury, sięgające nawet 100°C. Im wyższa temperatura, tym większe ryzyko:

• spowolnienia pracy podzespołów,
• nieoczekiwanych restartów,
• a nawet trwałego uszkodzenia sprzętu.

Szczególnie warto o tym pamiętać w dobie normy RoHS, która wymaga stosowania lutów bezołowiowych – niestety bardziej wrażliwych na przegrzewanie. Kilka lat temu wielu producentów (laptopów, konsol, kart graficznych) nie zadbało o odpowiednie chłodzenie chipów na płytach głównych, co kończyło się odklejeniem układu i… kosztowną naprawą albo zakupem nowego sprzętu.

Jak rozpoznać przegrzewający się sprzęt?

Pierwszym niepokojącym objawem jest głośna praca wentylatorów – niezależnie czy chodzi o konsolę, komputer stacjonarny czy laptop.

Jeśli masz komputer lub laptop, sprawa jest prosta: zainstaluj program do monitorowania temperatur i sprawdź, co dzieje się z podzespołami. Niektóre programy oferują również stress testy, które symulują duże obciążenie – np. jak podczas grania – i pokazują, jakie temperatury osiągają poszczególne komponenty.

Jakie temperatury są prawidłowe?

(np. CPU: 35–75°C, GPU: 40–85°C, SSD: 30–60°C itd.)

Co robić, gdy temperatury są zbyt wysokie?

1. Wymień pastę termoprzewodzącą na procesorze.
2. Wyczyść wentylatory i radiatory – szczególnie ten na CPU.
3. Sprawdź termopady, które często występują w nowoczesnych laptopach i kartach graficznych. Ułatwiają one odprowadzanie ciepła do układu chłodzenia.

Uwaga:
Wymiana pasty termicznej nie jest trudna, ale wymiana termopadów (szczególnie w GPU) bywa ryzykowna. Przy nieumiejętnym zdejmowaniu radiatora może dojść do oderwania układu z płyty – a wtedy pozostaje już tylko serwis.

Przegrzewające się konsole

W przypadku konsol sprawa jest nieco trudniejsza. Głośna praca wentylatorów niemal zawsze oznacza problemy z chłodzeniem.

Najlepiej:

• rozkręcić konsolę (jeśli nie jest na gwarancji),
• dokładnie usunąć kurz z wentylatorów i radiatorów – szczególnie z tzw. „kożuchów”,
• rozważyć wymianę pasty termoprzewodzącej oraz termopadów.

Jeśli masz trochę zdolności manualnych i cierpliwości – poradzisz sobie. Jeśli nie czujesz się na siłach – oddaj sprzęt do serwisu. Brak reakcji może prowadzić do poważnych uszkodzeń, a naprawa często okazuje się droższa niż zakup nowego urządzenia.

Pasta termoprzewodząca i termopady – jak działają, czym się różnią i co wybrać?

Chłodzenie komputera to nie tylko wentylatory – kluczową rolę odgrywa materiał przekazujący ciepło z podzespołów do radiatora. W tym celu stosujemy pastę termoprzewodzącą lub termopady. Oba rozwiązania mają swoje plusy i minusy – warto wiedzieć, czym się różnią i na co uważać przy ich stosowaniu.

Pasta termoprzewodząca – co to jest i jak działa?

Pasta termoprzewodząca to substancja (często na bazie srebra lub ceramiki), która wypełnia mikroszczeliny między procesorem a radiatorem, poprawiając przekazywanie ciepła.

Najczęściej sprzedawana jest w strzykawkach – łatwa do aplikacji, ale wymaga ostrożności.

Wskazówki przy nakładaniu:

• Używaj tylko niewielkiej ilości – ziarnko grochu lub cienka linia na środku CPU w zupełności wystarczy.
• Radiator sam ją rozprowadzi po całej powierzchni – nie trzeba jej rozsmarowywać.
• Nie przesadzaj z ilością! Nadmiar może wypłynąć poza obszar procesora i narobić szkód.

Czy pasta termoprzewodząca może uszkodzić komputer?

Tak, i to poważnie.
Niektóre pasty (szczególnie metalowe, np. na bazie srebra lub aluminium) przewodzą prąd. Jeśli wyciekną i trafią na piny socketu lub elementy SMD, może dojść do zwarcia i uszkodzenia płyty głównej lub procesora.

Jak się zabezpieczyć?

• Używaj past nieprzewodzących prądu – np. Arctic MX-4, Noctua NT-H1, Gelid GC-Extreme.
• Jeśli się „uświnisz” – czyść od razu alkoholem izopropylowym (IPA) i pędzelkiem antystatycznym.
• Unikaj tanich, nieznanych past – ich jakość często pozostawia wiele do życzenia.

Anegdota z serwisu – jak zniszczyć płytę w jeden ruch

Dawno temu, w czasach procesorów Pentium 4, zdarzyło mi się przyjąć do serwisu komputer z… procesorem wciąż przyklejonym do radiatora. Klient siłą wyrwał cały cooler – razem z procesorem i… fragmentem socketu. 😬

Wtedy używano jeszcze socketów z pinami po stronie płyty (Socket 478), co niestety umożliwiało takie katastrofy. Morał? Pasta + za mocno przyssany radiator + siła → zniszczona płyta główna. Dlatego zawsze demontuj chłodzenie z wyczuciem i najlepiej po lekkim podgrzaniu (np. odpalając komputer na chwilę).

Termopady – co to jest i kiedy się je stosuje?

Termopady to cienkie, elastyczne „podkładki” wykonane najczęściej z silikonu z dodatkiem materiałów przewodzących ciepło (np. grafitu, ceramiki).

Stosuje się je wszędzie tam, gdzie pasta byłaby niewygodna lub niepraktyczna – np. przy chłodzeniu pamięci VRAM, sekcji zasilania, chipów na laptopach i kartach graficznych.

Wskazówki:

• Termopady różnią się grubością – standard to 0,5 mm, 1 mm, 1,5 mm i 2 mm.
• Jeśli nie jesteś pewien grubości – lepiej wybierz nieco grubszy (zbyt cienki nie przylegnie prawidłowo).
• Nie ściskaj ich na siłę – mogą się zdeformować i stracić swoje właściwości.
• Wybieraj modele o wysokiej przewodności cieplnej (W/mK) – min. 6 W/mK to bezpieczne minimum.

Top 5 darmowych programów do badania temperatur podzespołów komputera.

Lista polecanych programów do monitorowania temperatury CPU i GPU – przydatne przy ocenie skuteczności pasty termoprzewodzącej lub termopadów:

’

Masz pytania, chcesz polecić konkretny model albo podzielić się swoją „pastową” wpadką? Napisz w komentarzu!