Epilepsja to przewlekła choroba neurologiczna, w której występują nawracające napady padaczkowe spowodowane nieprawidłową aktywnością mózgu.
Czy epilepsja jest dziedziczna?
Niektóre formy
epilepsji mają podłoże genetyczne, ale większość przypadków nie jest dziedziczna.
To postać epilepsji, w której napady są wywoływane przez bodźce wzrokowe – najczęściej migające światła, wzory, gry komputerowe lub światło stroboskopowe.
Czy epilepsja to choroba psychiczna?
Nie. Epilepsja to choroba neurologiczna, choć może wpływać na samopoczucie psychiczne. Osoby z padaczką mogą mieć zwiększone ryzyko depresji i lęków, ale sama choroba nie jest psychiczna.
Czy epilepsja może minąć z wiekiem?
Tak, u niektórych osób, szczególnie dzieci, objawy epilepsji mogą zaniknąć z wiekiem lub ustąpić przy skutecznym leczeniu. Jednak nie każda padaczka „wyrasta”.
Czy padaczka może pojawić się nagle w dorosłym życiu?
Tak. Choć wiele przypadków zaczyna się w dzieciństwie, padaczka może pojawić się w każdym wieku – także u dorosłych i seniorów, często w wyniku udaru, urazu lub zmian w mózgu.
Czy epilepsja jest chorobą rzadką?
Nie. Epilepsja występuje u około 1 na 100 osób, co czyni ją jedną z najczęstszych chorób neurologicznych – nie spełnia kryteriów choroby rzadkiej.
Jak często występuje epilepsja w populacji?
Szacuje się, że epilepsja dotyczy 0,5–1% populacji. Co roku diagnozuje się ją u ok. 50 na 100 000 osób. To oznacza, że w Polsce choruje około 400 tysięcy osób.
Czy epilepsja zwiększa ryzyko innych chorób neurologicznych?
U niektórych pacjentów epilepsja może współistnieć z innymi schorzeniami neurologicznymi (np. migreną, autyzmem, stwardnieniem guzowatym). Jednak nie każda osoba z padaczką ma inne choroby neurologiczne.
Czy istnieje związek między epilepsją a migreną?
Tak. Padaczka i migrena mają wspólne mechanizmy neurofizjologiczne. U niektórych osób występują równocześnie (tzw. migrena padaczkowa), a napady migrenowe mogą wyzwalać napady padaczkowe.
Jak diagnozuje się epilepsję?
Diagnostyka opiera się na dokładnym wywiadzie lekarskim, obserwacji napadów, badaniu neurologicznym,
EEG oraz badaniach obrazowych mózgu (np. MRI). Czasem potrzebne są także inne testy, np. video-EEG czy MEG.
Co to jest EEG?
EEG (elektroencefalogram) to badanie rejestrujące aktywność elektryczną mózgu za pomocą elektrod umieszczonych na skórze głowy. Pomaga wykryć zmiany typowe dla padaczki.
Co to jest HV w EEG?
HV (hiperwentylacja) to technika prowokacyjna w czasie EEG, polegająca na głębokim oddychaniu przez kilka minut. Może wywołać zmiany epileptiformiczne, zwłaszcza u dzieci i osób z padaczką absence.
Jak wygląda hospitalizacja na oddziale neurologii?
Obejmuje obserwację, badania (EEG, rezonans, krew), konsultacje neurologiczne i monitorowanie napadów. Czasem wykonywane są testy prowokacyjne lub długoterminowe EEG (video-EEG).
Co to jest rezonans magnetyczny w epilepsji?
Rezonans magnetyczny (MRI) umożliwia ocenę struktury mózgu i wykrycie zmian takich jak blizny, guzy, malformacje czy ogniska padaczkowe. Jest ważnym elementem diagnostyki padaczki.
Co to jest SPECT i PET w diagnostyce padaczki?
SPECT i PET to badania obrazowe oceniające przepływ krwi i metabolizm w mózgu. Pomagają zlokalizować ognisko padaczkowe, zwłaszcza u pacjentów lekoopornych przed operacją.
Kiedy wykonuje się punkcję lędźwiową w diagnostyce padaczki?
Wykonuje się ją rzadko, głównie przy podejrzeniu infekcji ośrodkowego układu nerwowego lub encefalopatii autoimmunologicznej.
Co to jest monitorowanie długoterminowe (LTM)?
To wielodniowe badanie EEG (czasem z video), które pozwala zarejestrować napady i ocenić ich rodzaj oraz pochodzenie. Stosowane głównie w trudnych diagnostycznie przypadkach.
Co to jest elektrokortykografia (ECoG)?
To inwazyjne badanie EEG wykonywane bezpośrednio na powierzchni mózgu (np. w czasie operacji), pozwalające bardzo dokładnie zlokalizować ognisko padaczkowe.
Co to jest video-EEG?
To badanie EEG połączone z nagraniem video pacjenta. Dzięki temu można skorelować zapis z napadem i postawić dokładniejszą diagnozę. Trwa od kilku godzin do kilku dni.
Co to jest fotostymulacja?
To technika stosowana w trakcie EEG – polega na prezentacji migających świateł o różnych częstotliwościach. Umożliwia wykrycie padaczki światłoczułej.
Co to jest zmienność bioelektryczna mózgu?
To określenie ogólnych zmian w EEG, które nie są typowe dla epilepsji, ale mogą wskazywać na nadpobudliwość neuronów lub zwiększoną podatność na napady.
Czym jest stan przedomdleniowy?
To objawy poprzedzające omdlenie: zawroty głowy, ciemność przed oczami, uczucie osłabienia. Może być mylony z napadem padaczkowym, ale nie zawiera typowych dla niego zmian w EEG.
Co to jest aura padaczkowa?
Aura to pierwsze objawy napadu – np. uczucie déjà vu, lęku, dziwne zapachy, zaburzenia wzroku. U niektórych jest to jedyna forma napadu (ogniskowego).
Jak leczy się epilepsję?
Leczenie polega głównie na regularnym przyjmowaniu leków przeciwpadaczkowych (antyepileptyków). U niektórych pacjentów stosuje się również diety, neurostymulację lub operację neurochirurgiczną.
Co to jest kwas walproinowy?
To popularny lek przeciwpadaczkowy o szerokim spektrum działania. Stosowany u dzieci i dorosłych, ale przeciwwskazany w ciąży ze względu na ryzyko wad rozwojowych.
Co to jest dieta ketogeniczna?
To dieta bogata w tłuszcze i uboga w węglowodany, która zmienia metabolizm mózgu i może zmniejszyć liczbę napadów – zwłaszcza u dzieci z padaczką lekooporną.
Jak działa dieta Atkinsa w padaczce?
Jest to łagodniejsza forma diety ketogenicznej – z większą ilością białka. Może być skuteczna w niektórych przypadkach padaczki lekoopornej u dzieci i dorosłych.
Co to jest terapia chirurgiczna padaczki?
To zabieg neurochirurgiczny usuwający lub odcinający obszar mózgu odpowiedzialny za napady. Stosowany w padaczce lekoopornej, gdy ognisko padaczkowe jest jasno zlokalizowane.
Kiedy rozważa się operację epilepsji?
Gdy padaczka jest lekooporna i możliwe jest dokładne zlokalizowanie ogniska napadowego. Najczęściej operuje się płat skroniowy, ogniska guza lub zmiany rozwojowe.
Jakie są przeciwwskazania do leczenia chirurgicznego?
Brak jednoznacznego ogniska padaczkowego, ognisko w krytycznym obszarze mózgu (np. mowa, ruch), zbyt rozproszone zmiany, złe rokowania po operacji lub przeciwwskazania ogólnomedyczne.
Co to jest terapia genowa w epilepsji?
To eksperymentalna metoda leczenia polegająca na modyfikacji genów odpowiedzialnych za rozwój padaczki. Obecnie testowana głównie w chorobach uwarunkowanych genetycznie.
Czy można stosować immunoterapię w padaczce?
Tak – w przypadkach padaczek autoimmunologicznych. W leczeniu stosuje się m.in. sterydy, immunoglobuliny IV, plazmaferezę lub leki immunosupresyjne.
Kto leczy epilepsję?
Epilepsję leczą lekarze neurolodzy, a w trudniejszych przypadkach – epileptolodzy, czyli neurolodzy specjalizujący się w padaczce. Dzieci leczy neurolog dziecięcy.
Jak znaleźć specjalistę od padaczki?
Warto szukać w poradniach neurologicznych, akademickich szpitalach lub centrach padaczkowych. Pomocne mogą być też fora pacjentów i rekomendacje innych chorych.
Co to jest padaczka ogniskowa?
To rodzaj padaczki, w której napady rozpoczynają się w określonym obszarze mózgu. Objawy zależą od lokalizacji ogniska – mogą dotyczyć ruchów, czucia, emocji czy świadomości.
Co to jest padaczka idiopatyczna?
To padaczka o nieznanej przyczynie, często uwarunkowana genetycznie, zwykle występująca u dzieci lub młodzieży, bez zmian w strukturze mózgu w rezonansie.
Co to jest padaczka objawowa (symptomatyczna)?
To padaczka będąca wynikiem konkretnego uszkodzenia lub choroby mózgu – np. guza, urazu, malformacji, udaru czy zakażenia.
Czym jest padaczka kryptogenna?
To padaczka o przypuszczalnej, ale nieuchwytnej przyczynie. Obraz kliniczny sugeruje tło objawowe, ale badania nie potwierdzają konkretnego uszkodzenia.
Co to jest padaczka psychogenna (PNES)?
To napady przypominające padaczkę, ale niewywołane aktywnością elektryczną mózgu. Mają podłoże psychiczne – związane np. z traumą, lękiem, PTSD. Diagnoza wymaga video-EEG.
Co to jest zespół Lennoxa-Gastauta?
To ciężki zespół padaczkowy u dzieci, z różnorodnymi napadami, opornością na leczenie i opóźnieniem rozwoju intelektualnego. Wymaga wielospecjalistycznej opieki.
Co to jest zespół Westa?
To zespół epileptyczny u niemowląt, z typowymi napadami zgięciowymi, regresją rozwoju i charakterystycznym EEG (hipsarytmia). Wymaga szybkiego leczenia.
Co to jest zespół Dravet?
To rzadka, ciężka padaczka genetyczna zaczynająca się we wczesnym dzieciństwie. Objawia się licznymi rodzajami napadów i opóźnieniem rozwoju. Trudna w leczeniu.
Co to jest zespół Landaua-Kleffnera?
To rzadka padaczka dziecięca, w której dochodzi do nagłej utraty zdolności mowy i pojawienia się napadów. Wymaga intensywnej terapii logopedycznej i neurologicznej.
Co to jest padaczka Rolandyczna?
To łagodna padaczka dziecięca, często występująca w nocy. Objawia się drętwieniem twarzy, trudnościami w mowie. Często ustępuje samoistnie w wieku nastoletnim.
Co to jest zespół Doose?
To zespół padaczkowy u dzieci, z mieszanymi typami napadów (toniczne, miokloniczne, atoniczne). Może być trudny w leczeniu, ale nie zawsze wiąże się z upośledzeniem rozwoju.
Czym jest padaczka ciągła (epilepsia partialis continua)?
To rzadki typ padaczki ogniskowej z utrzymującymi się, rytmicznymi skurczami jednej części ciała – np. dłoni lub twarzy – trwającymi godzinami lub dłużej.
Czy padaczka może być skutkiem udaru mózgu?
Tak. Udar może uszkodzić tkankę mózgową, co prowadzi do rozwoju padaczki pourazowej – zwłaszcza w przypadku udarów krwotocznych.
Czy torbiele lub guzy mózgu powodują padaczkę?
Tak. Guzy, torbiele, malformacje i inne zmiany strukturalne w mózgu mogą być ogniskiem napadowym wywołującym padaczkę.
Jakie infekcje mogą wywołać padaczkę?
Infekcje takie jak zapalenie opon mózgowych, mózgu, neuroborelioza, toksoplazmoza czy wścieklizna mogą prowadzić do padaczki.
Czy padaczka może być skutkiem zatrucia metalami ciężkimi?
Tak. Zatrucia ołowiem, rtęcią, arsenem i innymi neurotoksynami mogą uszkadzać układ nerwowy i wywoływać napady padaczkowe.
Czy padaczka może być wywołana przez leki?
Tak. Niektóre leki (np. przeciwdepresyjne, antybiotyki, psychostymulanty) mogą obniżać próg drgawkowy, szczególnie przy przedawkowaniu lub interakcjach.
Jak rozpoznać padaczkę u dziecka?
Objawy to m.in. nagłe „zawieszenia się”, drgawki, szarpnięcia kończyn, dziwne zachowania, utraty przytomności. W razie podejrzeń należy wykonać EEG i skonsultować się z neurologiem.
Czy kobiety z epilepsją mogą zajść w ciążę?
Tak. Większość kobiet z padaczką może zajść w ciążę i urodzić zdrowe dziecko. Wymaga to jednak planowania, kontroli leczenia i współpracy z neurologiem i ginekologiem.
Czy epilepsja wpływa na dojrzewanie?
Niektóre dzieci z padaczką mogą mieć opóźnione dojrzewanie, zwłaszcza przy przewlekłym leczeniu lub chorobach współistniejących. Warto monitorować rozwój i konsultować się z endokrynologiem.
Czy epilepsja zwiększa ryzyko zaburzeń lękowych?
Tak. Osoby z padaczką częściej doświadczają lęków, zwłaszcza przy napadach nieprzewidywalnych, lęku społecznego lub padaczce skroniowej.
Jak radzić sobie z depresją w epilepsji?
Należy rozważyć terapię psychologiczną, wsparcie bliskich, aktywność fizyczną. Czasem konieczne są leki przeciwdepresyjne – dobrze dobrane, aby nie wpływały na napady.
Czy epilepsja może prowadzić do izolacji społecznej?
Tak, szczególnie przy niezrozumieniu otoczenia i częstych napadach. Ważne jest budowanie wsparcia, psychoedukacja i aktywizacja społeczna.
Czy epilepsja może powodować agresję lub zmiany osobowości?
U niektórych osób, zwłaszcza z padaczką skroniową lub długą historią choroby, mogą występować zmiany nastroju, impulsywność, drażliwość. Wymaga to indywidualnej terapii i wsparcia psychologicznego.
Czy mogę mieć zwierzęta domowe, jeśli mam epilepsję?
Tak. Zwierzęta domowe nie stanowią przeciwwskazania – wręcz przeciwnie, mogą wspierać emocjonalnie. Należy jedynie zachować ostrożność np. przy kąpieli dużych psów czy spacerach w samotności.
Czy osoby z padaczką mogą pracować w nocy?
Zaleca się unikanie pracy nocnej – zmęczenie i zaburzenia snu zwiększają ryzyko napadów. W wyjątkowych przypadkach można rozważyć z lekarzem.
Czy osoby z epilepsją mogą chodzić na siłownię?
Tak. Ćwiczenia fizyczne są wskazane – poprawiają kondycję i nastrój. Trzeba jednak unikać przegrzania, przetrenowania i ćwiczeń bez asekuracji przy sprzęcie siłowym.
Czy osoby z epilepsją mogą nurkować lub wspinać się?
To aktywności wysokiego ryzyka. Wymagają długiej remisji, konsultacji lekarskiej i bardzo dobrej kontroli choroby. W większości przypadków – niewskazane.
Czy mogę korzystać z sauny lub gorącej kąpieli mając epilepsję?
Niektóre osoby źle reagują na wysoką temperaturę. Przebywaj w saunie krótko i nie samodzielnie. Unikaj gwałtownych zmian temperatury.
Czy epilepsja wpływa na życie seksualne?
Tak – zarówno psychicznie, jak i fizycznie. Niektóre leki obniżają libido, a lęk przed napadem w czasie zbliżenia może obniżać satysfakcję. Ważna jest otwarta komunikacja i ewentualna pomoc specjalisty.
Czy epilepsja wpływa na pamięć lub koncentrację?
Tak – może wpływać na pamięć krótkotrwałą, koncentrację, szybkość przetwarzania informacji. Często jest to efekt uboczny leków lub mikrozakłóceń między napadami.
Czy epilepsja wpływa na zdolność do nauki?
Może. Dzieci z epilepsją czasem mają trudności w nauce – przez napady, leki lub brak akceptacji w klasie. Indywidualne podejście, wsparcie psychologiczne i dydaktyczne są kluczowe.
Co to jest stan ponapadowy (post-ictal)?
To okres po napadzie, w którym mogą występować zmęczenie, senność, dezorientacja, bóle głowy, zaburzenia mowy lub pamięci – zwykle ustępują po kilku minutach lub godzinach.
Co to jest status epilepticus?
To stan zagrożenia życia: napad trwający ponad 5 minut lub seria napadów bez odzyskania świadomości. Wymaga pilnej interwencji medycznej i podania leków drogą dożylną.
Czy padaczka to powód do orzeczenia o niepełnosprawności?
Tak, w wielu przypadkach można uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności. Zależy to od częstotliwości napadów, ich wpływu na życie codzienne i możliwości leczenia. Dokumentacja medyczna jest kluczowa.
Czy muszę informować pracodawcę o epilepsji?
Nie masz takiego obowiązku, chyba że epilepsja może wpływać na bezpieczeństwo pracy (np. zawody wysokiego ryzyka). Warto poinformować w zaufanym środowisku dla własnego bezpieczeństwa.
Co to jest padaczka alkoholowa?
To napady padaczkowe, które pojawiają się w wyniku nadużywania alkoholu – najczęściej w trakcie zespołu abstynencyjnego (2–3 dni po odstawieniu). Może wystąpić nawet u osób bez wcześniejszej diagnozy padaczki.
Co to jest SUDEP?
SUDEP (nagła, niewyjaśniona śmierć w padaczce) to zgon osoby z padaczką, bez innej przyczyny. Występuje rzadko, częściej przy częstych napadach uogólnionych. Ryzyko można zmniejszyć przez regularne leczenie i kontrolę napadów.
Co to jest niedokrwienie?
To stan, w którym część mózgu nie otrzymuje odpowiedniej ilości tlenu i substancji odżywczych. Może prowadzić do udaru i wtórnej padaczki (padaczka poudarowa).
Co to jest lekooporność (refrakcyjność)?
To sytuacja, w której padaczka nie reaguje na co najmniej dwa odpowiednio dobrane leki przeciwpadaczkowe. Taka padaczka jest trudniejsza w leczeniu i może wymagać innych metod (np. operacji, diety).
Co to jest padaczka lekooporna?
To padaczka, której nie da się opanować klasycznym leczeniem farmakologicznym. Wymaga oceny w ośrodkach specjalistycznych i rozważenia metod alternatywnych (chirurgia, VNS, DBS, dieta ketogeniczna).
Rodzaje i objawy napadów
Jakie są główne rodzaje napadów padaczkowych?
Napady dzielą się na ogniskowe (częściowe) i uogólnione. Ogniskowe dotyczą jednej części mózgu, a uogólnione – całej kory mózgowej. Wyróżniamy m.in. napady toniczno-kloniczne, miokloniczne, absence, atoniczne i automatyzmy.
Jak długo trwa napad padaczkowy?
Zazwyczaj od kilku sekund do kilku minut. Jeśli napad trwa powyżej 5 minut, może dojść do stanu padaczkowego i konieczna jest pilna interwencja medyczna.
Czy jeden napad oznacza, że mam epilepsję?
Nie. Epilepsję rozpoznaje się zwykle po co najmniej dwóch nieprowokowanych napadach padaczkowych. Pojedynczy napad może mieć różne przyczyny (np. gorączkę, stres, odwodnienie).
Czy można odstawić leki, jeśli nie mam napadów?
Tak, ale tylko pod ścisłą kontrolą lekarza. Odstawianie odbywa się stopniowo i po długim okresie remisji (zwykle min. 2 lata bez napadów i nieprawidłowości w EEG).
Czy dzięki diecie ketogenicznej można zmniejszyć ilość napadów?
Tak. U części pacjentów (głównie dzieci) obserwuje się znaczne zmniejszenie liczby napadów, a nawet ich ustąpienie. Efekty zależą od indywidualnej reakcji organizmu.
Czy głodówki lub post przerywany wpływają na napady?
Mogą wpływać pozytywnie na kontrolę napadów, ale u niektórych osób głód może też wywoływać napad. Takie metody powinny być wdrażane pod kontrolą lekarza lub dietetyka.
Czy terapia hormonalna wpływa na napady?
U niektórych kobiet wahania hormonów (np. w cyklu miesiączkowym) mogą nasilać napady. Terapia hormonalna (np. antykoncepcja, HTZ) powinna być dostosowana do leczenia padaczki.
Co to są napady nieświadomości (absence)?
To krótkie napady polegające na „zawieszeniu się” – pacjent przestaje reagować na otoczenie, zwykle na kilka–kilkanaście sekund. Częste u dzieci.
Na czym polegają napady miokloniczne?
To krótkie, szybkie skurcze mięśni, zwykle obustronne – np. „szarpnięcie” ramion. Czasem występują przy zasypianiu, ale w epilepsji są bardziej nasilone i powtarzalne.
Czy niedobory witamin (np. B6, magnezu) wpływają na napady?
Tak. Niedobory witaminy B6 (szczególnie u niemowląt) czy magnezu mogą sprzyjać drgawkom i napadom padaczkowym.
Czy stres może wywołać napad padaczkowy?
Stres sam w sobie nie jest przyczyną padaczki, ale może zwiększać ryzyko napadu u osób chorujących. U niektórych osób jest to główny czynnik prowokujący.
Czy kawa, alkohol, energetyki lub marihuana mają wpływ na napady?
Tak. Nadmiar kofeiny, alkohol i niektóre substancje psychoaktywne mogą prowokować napady. Marihuana (CBD) może pomagać, ale THC może je nasilać. Wszystko zależy od dawki i osoby.
Jakie są objawy padaczki gorączkowej?
To drgawki u dzieci w wieku 6 miesięcy – 5 lat występujące podczas gorączki, najczęściej jednorazowe. Zwykle nie prowadzą do padaczki, ale wymagają obserwacji.
Czy terapia hormonalna wpływa na napady?
Tak. Zmiany hormonalne (np. miesiączka, ciąża, menopauza) mogą wpływać na częstość napadów. Terapia hormonalna powinna być dobierana indywidualnie.
Jak radzić sobie z lękiem przed kolejnym napadem?
Pomocne są techniki relaksacyjne, terapia poznawczo-behawioralna (CBT), regularność w stylu życia i leczeniu. Czasem konieczna jest pomoc psychiatry lub psychologa.
Czy medytacja i mindfulness pomagają zmniejszyć napady?
Tak, u niektórych osób regularna praktyka zmniejsza poziom stresu i może obniżyć częstotliwość napadów. To metoda wspierająca, nie zastępująca leków.
Co zrobić, gdy ktoś ma napad padaczkowy?
Zabezpiecz głowę chorego, usuń niebezpieczne przedmioty, nie wkładaj nic do ust, nie powstrzymuj ruchów. Po napadzie ułóż osobę w pozycji bocznej bezpiecznej i obserwuj.
Czego absolutnie NIE robić w trakcie napadu?
Nie wkładaj niczego do ust, nie przytrzymuj siłą, nie podawaj wody ani leków. Nie zostawiaj osoby samej – zachowaj spokój i czas trwania napadu.
Czy trzeba wzywać pogotowie przy każdym napadzie?
Nie zawsze. Wzywamy pomoc, gdy: napad trwa ponad 5 minut, napady się powtarzają, poszkodowany nie odzyskuje świadomości lub jest ranny.
Jak pomóc osobie z padaczką po napadzie?
Pozostań przy niej, zapewnij spokojne otoczenie, nie zadawaj wielu pytań. Osoba może być zdezorientowana, zmęczona – warto dać jej czas na dojście do siebie.
Czym jest faza toniczna i kloniczna napadu?
Faza toniczna to nagłe usztywnienie mięśni, często z krzykiem i upadkiem. Faza kloniczna to rytmiczne drgawki kończyn. Obie występują w napadzie grand mal (uogólnionym toniczno-klonicznym).
Jakie aplikacje lub urządzenia pomagają monitorować napady?
Istnieją aplikacje na smartfony i urządzenia typu wearable (np. Embrace2, Seer, Nightwatch), które śledzą tętno, ruchy, a nawet EDA (reakcję skórną). Pomagają wykryć napady i wysyłać alerty do opiekunów.
Czy smartwatche wykrywają napady padaczkowe?
Niektóre smartwatche (np. Apple Watch, Fitbit z aplikacjami zewnętrznymi) potrafią rozpoznać nietypowe ruchy, spadki tętna lub bezruch. Jednak nie są to urządzenia medyczne – mają ograniczoną skuteczność.
Jakie są objawy padaczki alkoholowej?
Najczęściej są to uogólnione napady drgawkowe, pojawiające się nagle, zwykle bez aury. Towarzyszy im dezorientacja, splątanie, czasem agresja po napadzie.
Diagnostyka i badania
Czy EEG zawsze wykazuje epilepsję?
Nie. EEG może być prawidłowe między napadami, zwłaszcza u osób z rzadkimi napadami. Dlatego czasem wykonuje się badania dłuższe (EEG 24h, video-EEG) lub prowokujące (np. HV, fotostymulację).
Jak często należy powtarzać badania EEG?
To zależy od przebiegu choroby. U osób z padaczką zwykle wykonuje się EEG co kilka miesięcy lub przy zmianie leczenia. U pacjentów bez napadów przez lata – nawet rzadziej.
Co oznacza „zmiany niespecyficzne” w EEG?
To zmiany, które nie są jednoznacznie padaczkowe. Mogą występować także u osób zdrowych i nie zawsze mają znaczenie kliniczne – wszystko zależy od objawów i kontekstu medycznego.
Czy tomografia komputerowa (TK) wykrywa epilepsję?
TK może wykazać zmiany w strukturze mózgu (np. guz, krwiak), ale jest mniej czuła niż rezonans. Zwykle stosowana w nagłych przypadkach lub gdy MRI jest niedostępny.
Jak przygotować się do badania EEG lub rezonansu?
Do EEG warto być wyspanym lub nieco zmęczonym, unikać kofeiny i żeli do włosów. Do rezonansu: zdjąć metal, poinformować o implantach, często być na czczo (jeśli ze środkiem kontrastowym).
Jak wygląda badanie MEG (magnetoencefalografia)?
MEG rejestruje pola magnetyczne generowane przez aktywność neuronów. Jest bardziej precyzyjna niż EEG i bywa stosowana przy planowaniu operacji padaczki.
Na czym polega EEG ambulatoryjne?
To całodobowe EEG wykonywane w domu. Pacjent nosi urządzenie rejestrujące, co pozwala wykryć napady występujące w naturalnym środowisku.
Leczenie i lekooporność
Jak długo trzeba brać leki przeciwpadaczkowe?
Leczenie trwa zazwyczaj kilka lat, czasami całe życie. Decyzję o odstawieniu leków podejmuje neurolog, zazwyczaj po 2–5 latach bez napadów i przy stabilnym EEG.
Jakie są najczęściej stosowane leki przeciwpadaczkowe?
Najczęstsze to: kwas walproinowy, lamotrygina, karbamazepina, lewetyracetam, okskarbazepina, topiramat, klobazam. Wybór zależy od typu napadów i indywidualnej tolerancji.
Jakie są skutki uboczne leków na epilepsję?
Mogą to być: senność, zawroty głowy, zmiany nastroju, problemy z pamięcią, wysypki, uszkodzenia wątroby, zmiany masy ciała. Często zależą od konkretnego leku i dawki.
Czy można łączyć leczenie padaczki z innymi lekami?
Tak, ale wymaga to ostrożności. Niektóre leki (np. psychotropowe, hormonalne) mogą wchodzić w interakcje z lekami przeciwpadaczkowymi. Zawsze informuj lekarza o wszystkich stosowanych lekach.
Co zrobić, gdy leki nie działają?
W takim przypadku rozważa się zmianę leku, terapię skojarzoną, dietę ketogeniczną, neurostymulację lub leczenie chirurgiczne. Mówimy wtedy o padaczce lekoopornej.
Czy istnieją inne metody niż leki?
Tak. Stosuje się dietę ketogeniczną, terapię chirurgiczną, stymulację nerwu błędnego (VNS), głęboką stymulację mózgu (DBS), neurofeedback oraz nowoczesne terapie eksperymentalne (np. genowe).
Jak działa stymulator nerwu błędnego (VNS)?
To urządzenie chirurgicznie wszczepiane pod skórę, które stymuluje nerw błędny w celu zmniejszenia częstości i siły napadów. Skuteczność wzrasta z czasem stosowania.
Jak działa głęboka stymulacja mózgu (DBS)?
Polega na implantacji elektrod w określonym obszarze mózgu (np. jądro siatkowate), które wysyłają impulsy hamujące aktywność epileptogenną. Stosowana głównie w ciężkich przypadkach.
Jakie nowe leki przeciwpadaczkowe są w fazie badań?
Obecnie testowane są leki działające na nowe kanały jonowe i receptory (np. cenobamat, padsevonil), leki celowane genetycznie oraz terapie personalizowane oparte na biomarkerach.
Czy można karmić piersią przyjmując leki przeciwpadaczkowe?
Tak. Większość leków przeciwpadaczkowych jest bezpieczna podczas karmienia. Warto skonsultować się z neurologiem i pediatrą, aby dobrać optymalne leczenie.
Czy terapia CBT (poznawczo-behawioralna) pomaga w epilepsji?
Tak. CBT pomaga w redukcji lęku, depresji, poprawie radzenia sobie ze stresem, a także zmniejsza częstotliwość napadów u niektórych pacjentów.
Jak radzić sobie z przewlekłym zmęczeniem w epilepsji?
Zadbaj o regularny rytm dnia, dobrą jakość snu, aktywność fizyczną, odpowiednią dietę i wsparcie psychologiczne. Niekiedy przyczyną są leki – skonsultuj się z neurologiem.
Jak wygląda próba odstawienia leków na epilepsję?
Decyzję podejmuje lekarz po dłuższym okresie bez napadów (zwykle 2–5 lat). Leki odstawia się stopniowo, pod kontrolą EEG. Istnieje ryzyko nawrotu napadów, dlatego wszystko odbywa się etapami.
Styl życia i codzienne funkcjonowanie
Czy mogę żyć samemu, jeśli mam padaczkę?
Tak, wielu pacjentów żyje samodzielnie. Ważne jest dobre kontrolowanie napadów, zabezpieczenia w mieszkaniu (np. płyta indukcyjna zamiast gazu) i kontakt z bliskimi.
Czy można podróżować samodzielnie mając epilepsję?
Tak, o ile napady są pod kontrolą. Warto poinformować obsługę o ewentualnych potrzebach, mieć przy sobie leki i kontakt do bliskiej osoby. Należy unikać przemęczenia i odwodnienia.
Jak bezpiecznie podróżować samolotem z epilepsją?
Zabierz ze sobą leki w bagażu podręcznym, dokumentację medyczną (najlepiej po angielsku), unikaj stresu i odwodnienia. Informowanie załogi może zwiększyć bezpieczeństwo.
Czy osoby z epilepsją mogą prowadzić samochód?
Tak, jeśli spełnią określone kryteria – zwykle minimum 1 rok bez napadów, regularne kontrole neurologiczne i zaświadczenie od lekarza. Przepisy różnią się w zależności od kraju.
Jakie zawody są przeciwwskazane przy padaczce?
Zabronione są zawody wymagające stałej koncentracji i odpowiedzialności za innych – kierowca zawodowy, pilot, żołnierz, operator maszyn ciężkich, wspinacz przemysłowy itp.
Czy praca zmianowa jest bezpieczna przy padaczce?
Praca zmianowa (szczególnie nocna) może zaburzać rytm snu i prowokować napady. Wiele osób z padaczką wymaga unikania zmian nocnych i nieregularnych godzin.
Jak bezpiecznie uprawiać sporty wodne z epilepsją?
Nigdy nie pływaj sam. Poinformuj towarzyszy, używaj kamizelek asekuracyjnych, wybieraj miejsca strzeżone. Unikaj długich sesji w zimnej wodzie.
Czy można chodzić na koncerty lub do klubów z padaczką światłoczułą?
Osoby z padaczką światłoczułą powinny unikać migających świateł, stroboskopów i ciemnych sal. Istnieją filtry i okulary ochronne, ale w razie wątpliwości lepiej zrezygnować.
Jak epilepsja wpływa na sen?
Sen ma kluczowe znaczenie. Niedobór snu może prowokować napady. U niektórych pacjentów napady występują wyłącznie podczas snu (padaczka nocna).
Padaczka u dzieci
Czy dzieci z epilepsją mogą chodzić do zwykłej szkoły?
Tak. Większość dzieci z padaczką uczy się w zwykłych szkołach. Warto poinformować nauczycieli o chorobie i omówić zasady pierwszej pomocy.
Czy szczepienia mogą wywołać padaczkę?
Szczepienia nie wywołują padaczki, ale mogą spowodować gorączkę, która u niektórych dzieci prowokuje drgawki gorączkowe. Padaczka poszczepienna to bardzo rzadkie powikłanie.
Jak wspierać dziecko z epilepsją w szkole?
Warto przekazać informacje nauczycielom, zadbać o regularność leków, unikać przegrzania i przemęczenia. Pomocne są asystenci edukacyjni i indywidualne podejście.
Kobiety i padaczka
Jak epilepsja wpływa na ciążę i poród?
Niektóre kobiety mają częstsze napady, inne – rzadsze. Niektóre leki są przeciwwskazane w ciąży. Poród odbywa się najczęściej naturalnie, ale plan porodu powinien uwzględniać epilepsję.
Wsparcie psychiczne i społeczne
Jak rozmawiać z dzieckiem o epilepsji?
Szczerze, spokojnie, z użyciem zrozumiałych słów. Warto wyjaśnić, że to nie jest „kara” ani „dziwna choroba” i że dziecko nie jest samo. Pomocne są książki i bajki edukacyjne.
Jak rozmawiać z rodziną i przyjaciółmi o epilepsji?
Warto edukować otoczenie, wyjaśnić czym są napady i jak wygląda pomoc. Dobre zrozumienie choroby buduje wsparcie i zmniejsza stygmatyzację.
Jak znaleźć psychologa specjalizującego się w epilepsji?
Można zapytać neurologa, poszukać w ośrodkach leczenia padaczki, fundacjach lub na portalach psychologicznych z filtrem „choroby neurologiczne”.
Nowoczesne terapie i badania
Czy kannabinoidy (CBD, THC) pomagają w leczeniu padaczki?
Kannabidiol (CBD) wykazuje skuteczność w leczeniu niektórych zespołów padaczkowych (np. Dravet, Lennoxa-Gastauta). THC działa psychoaktywnie i jest mniej zalecany. Leczenie konopiami wymaga nadzoru lekarza.
Jakie są najnowsze badania nad epilepsją?
Badania skupiają się na terapii genowej, neurostymulacji, nowych lekach (np. cenobamat), mechanizmach komórkowych i związku epilepsji z mikrobiomem. Nowoczesna diagnostyka obrazowa (np. MEG, PET) także się rozwija.
.
